Bij de oprichting van een vennootschap speelt een accountant vaak een belangrijke adviserende rol. Denk bijvoorbeeld aan de opmaak van een financieel plan, een taak die een startende ondernemer best zo grondig mogelijk aanpakt. Hierbij is de expertise van een accountant meer dan welkom. Maar wat als blijkt dat een financieel plan niet goed werd opgesteld? Kan de accountant hiervoor aansprakelijk gesteld worden? Deze en andere vragen legden we voor aan Annelies Dhont, Partner bij Baker Tilly.
“Het kan niet de bedoeling zijn om luchtkastelen te bouwen of onrealistische gegevens in een plan te vermelden”, aldus Annelies Dhont.
Oprichtersaansprakelijkheid inschatten
Het opstellen van een financieel plan is een essentieel actiepunt bij de oprichting van een vennootschap. Dit plan – waarin de oprichters het aanvangsvermogen (bij een BV en CV) of kapitaal (bij een NV) verantwoorden – is een belangrijk document om de oprichtersaansprakelijkheid in te schatten. Wanneer een vennootschap immers binnen de drie jaar na haar oprichting failliet verklaard wordt, kunnen de oprichters volledig of gedeeltelijk aansprakelijk gesteld worden voor de schulden van de failliete vennootschap als uit het financieel plan zou blijken dat het aanvangsvermogen of kapitaal bij de oprichting ontoereikend was voor de normale uitoefening van de beoogde activiteit over ten minste twee jaar.
Verplichte elementen in financieel plan
De kwaliteit van een financieel plan begint met de zorgvuldige verzameling en controle van informatie. Een accountant moet betrouwbare gegevens gebruiken, zoals historische financiële resultaten, markttrends en aannames die reëel en onderbouwd zijn. Welke elementen moet je verplicht opnemen?
- een omschrijving van de voorgenomen bedrijvigheid
- een overzicht van alle financieringsbronnen bij de oprichting
- een openingsbalans
- een geprojecteerde resultatenrekening na 12 en 24 maanden
- een begroting van de verwachte inkomsten en uitgaven voor een periode van minstens 2 jaar na de oprichting
- een beschrijving van de gehanteerde hypotheses bij de schatting van de verwachte omzet en verwachte rentabiliteit
- indien van toepassing: de naam van de externe deskundige die bijstand heeft verleend bij de opmaak van het financieel plan.
Deze laatste verplichting werd ingevoerd in het kader van het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) dat sinds 1 mei 2019 van kracht is.
Baanbrekend arrest Hof van Beroep Gent
Daarnaast is transparante communicatie essentieel. Als accountant moet je expliciet de aannames en beperkingen van het financieel plan toelichten. Dit voorkomt misverstanden over de interpretatie van de gegevens en helpt klanten realistische verwachtingen te ontwikkelen. Ook regelmatige controles en updates zijn belangrijk, zeker bij veranderende economische omstandigheden.
In de rechtspraak dook de voorbije jaren de vraag op of een accountant ten opzichte van de oprichters aansprakelijk kon worden gesteld voor de opmaak van een gebrekkig financieel plan.
Een arrest van het hof van beroep te Gent (17 april 2023) sprak een accountant vrij van schuld, nadat hij eerder in eerste aanleg veroordeeld was door de Ondernemingsrechtsbank Gent, afdeling Dendermonde.
Uit het arrest blijkt dat het hof de aansprakelijkheid van de accountant principieel niet uitsluit. De accountant heeft ten aanzien van zijn klanten immers een onderzoeks- en adviesplicht. Volgens de rechter houdt de bijstand bij de opmaak van het financieel plan een dubbele verplichting in: enerzijds een beperkte controleplicht wat de juistheid en volledigheid van de aangereikte informatie betreft, anderzijds een adviesplicht over de inhoud van het plan.
Annelies Dhont: “Het is en blijft uiterst belangrijk om een cliënt voldoende te wijzen op potentiële ondernemersrisico’s. Is de onderneming levensvatbaar? Is ze voldoende rendabel? Welke eventuele financiële risico’s loopt de onderneming? Als advieskantoor waken we er altijd over dat we e-mails en nota’s kunnen voorleggen waarin we op deze risico’s wijzen, bijvoorbeeld op mogelijke liquiditeitsproblemen door een onrealistische inschatting van een klantenkrediet. Bij financieringsdossiers is het ook belangrijk om na te gaan hoe de bank er tegenover staat, en welke waarborgen gevraagd worden. Ook is het onze taak om het businessplan van de cliënt kritisch te beoordelen en de ondernemer bewust te maken van de oprichtersaansprakelijkheid.”
‘Four-eyes principle’
Een belangrijke uitdaging voor accountants is het vinden van een balans tussen de wensen van de cliënt en de eigen verantwoordelijkheid om een realistisch financieel plan te maken. Ondernemers hebben vaak hoge verwachtingen en kunnen geneigd zijn tot optimistische prognoses, bijvoorbeeld om investeerders aan te trekken of financiering te verkrijgen. Hoe waarborg je als accountant de nauwkeurigheid van de informatie in een financieel plan?
Annelies Dhont: “Bij Baker Tilly gebruiken we een uitgebreide questionnaire met diverse vragen, zodat onze cliënt zelf mee kan nadenken over de oprichting van zijn of haar vennootschap, de cijfers, eventuele vergunningen, marktonderzoeken en andere verplichtingen. Ook het belang van marktstudies brengen we onder de aandacht. Is de tijd rijp om een onderneming op te richten? Die vraag toetsen we af aan informatie uit de sector. Een ander aandachtspunt is het afleveren van een samenstellingsverklaring bij een financieel plan. En ook belangrijk: aan de hand van het ‘four-eyes principle’ wordt een kantoorcollega ingeschakeld om het ontwerp van plan extra kritisch onder de loep te nemen.”
Luchtkastelen vermijden
Het is een hele uitdaging om een goed evenwicht te vinden tussen de verwachtingen van een cliënt en de professionele verantwoordelijkheid om een realistisch financieel plan te maken. “Het kan niet de bedoeling zijn om luchtkastelen te bouwen of onrealistische gegevens in een plan te vermelden”, aldus Annelies Dhont. “Als accountant is het onze taak om elke startende ondernemer op een correcte en transparante wijze mee te delen welke informatie al dan niet realistisch is. Soms is bijsturing nodig, met eventueel de voorstelling van een worst case scenario om de haalbaarheid van een financieel plan hieraan af te toetsen.”
Bescherming tegen claims en geschillen
Om zichzelf te beschermen tegen mogelijke claims, is het essentieel dat een accountant werkt volgens de geldende regelgeving en professionele standaarden.
Annelies Dhont: “Het vastleggen van afspraken met cliënten in een duidelijke opdrachtbrief is in ons kantoor een absolute must. Dit document helpt immers misverstanden over de reikwijdte van ons advieswerk te voorkomen. Daarnaast moeten alle kantoormedewerkers bij Baker Tilly voldoende gesensibiliseerd worden over mogelijke klantenclaims en geschillen. Een proactieve houding kan escalatie voorkomen en ruimte geven om gezamenlijk naar oplossingen te zoeken.”
Bronnen:
- Interview met Annelies Dhont (Baker Tilly) (10 oktober 2024)
- https://www.wolterskluwer.com/nl-be/expert-insights/liability-financial-plan