Hoe verhoudt de Zweedse consolidatiegolf, die al in 2018 in een stroomversnelling geraakte, zich tot België? De Zweedse sectorexpert Jan Söderqvist maakt de vergelijking. “Twee derde van de kantoren in Zweden heeft nog altijd minder dan 10 medewerkers”, zegt Jan. “Groei je daarboven, dan krijg je een overnamebod van een private equity-speler.”
Dit artikel verscheen eerst in het magazine over M&A – november 2024.
De helft van het jaar woont Jan op z’n boerderij in het noorden van Zweden, de rest van de tijd, als het onder de -35 graden duikt, werkt bij vanuit Malmö. Jan is senior advisor accountancy bij Visma SPCS en dus goed geplaatst om het over de consolidatie in Zweden en daarbuiten te hebben.
Een trend die volgens Jan momenteel in alle westerse landen speelt. “De consolidatie is bezig in de VS, in het VK. In Finland is ze al achter de rug. En in Zweden is de overnamegolf in 2018 begonnen en gaat het sindsdien bijzonder snel.”
“Ook daarvoor werden al kantoren overgenomen”, zegt hij. “Consolidatie komt in de accountancy in golven. De piek valt vaak in een economische herstelfase. Het verschil met vroeger is dat private equity z’n intrede heeft gedaan, waardoor je over een totaal andere schaal spreekt.”
“Prijzen schieten omhoog en vertrouwensband staat onder druk” – expert over consolidatie in Zweden
Instabiele tijden
Het Deense IK Invest gaf in 2018 het startschot met de overname van PwC Business Services, de accountancypoot van PwC Zweden. “Dat joeg een schokgolf door de markt”, zegt Jan. “Waarom komt private equity naar de accountancy, vroeg iedereen zich af. Amper een paar maanden later kocht IK ook het accountancydeel van KPMG Zweden.”
In dezelfde periode nam Altor LRF Konsult over, een accountancygroep voor land- en bosbouwers, toen de grootste van Zweden. Jan: “Een grote Zweedse private equity-maatschappij die het grootste Zweedse accountancykantoor koopt: dat was een big thing. Toen besefte iedereen: de consolidatie komt eraan, op grote schaal.”
Een trend die zich tot op vandaag doorzet. “We leven in instabiele tijden”, zegt Jan. “Accountancykantoren zijn dan een uitstekende investering, met hun stabiele en recurrente inkomsten en maar weinig klantenverloop. Accountancykantoren hebben ook potentieel om te gaan cross-sellen: diensten rond duurzaamheid, technologie, … ” Specifiek in Zweden krijgt de consolidatie een extra duw in de rug door de gunstige koers van de Zweedse kroon. “Hierdoor krijgen kopers als het ware korting”, aldus Jan.
Gaat de accountancy de weg op van de dierenartsen? – Expert Jan Söderqvist over de consolidatie in Zweden
Meer kantoren, niet minder
“Sinds 2018 zijn zowat 130 Zweedse accountancybedrijven overgenomen door private equity. In het begin had ik m’n twijfels over de economische logica, omdat een accountancykantoor niet van de economies of scale kan profiteren. Het bleek ook een enorme uitdaging om al die verschillende kantoren te integreren, met hun verschillende partners en visies. Dat lukte ook lang niet altijd.”
“Heel wat mensen gingen weg en richtten hun eigen kantoor op. Daardoor nam het aantal kantoren in een consoliderende markt bizar genoeg toe. Met alle moderne software is het niet moeilijk meer om je eigen accountancykantoor te starten: je doet het bij wijze van spreken vanuit een koffiehuis.”
“Consolidatie komt in de accountancy in golven. De piek valt vaak in een economische herstelfase.”
Liever starter dan overnemer
De job van medewerker in een accountancykantoor in Zweden is momenteel niet zo aantrekkelijk, zegt Jan. “Je moet hoogopgeleid zijn maar verdient niet navenant. Zelf een kantoor overnemen vergt een forse investering, en dus een lening. Dat zien niet veel jonge mensen meer zitten. Ze starten liever een kantoor op: dan hebben ze minder middelen nodig en verdienen ze vaak meer.”
Eerst waren het vooral oudere eigenaars die hun kantoor verkochten. “Mensen van 55 en ouder, die de exit zochten”, zegt Jan. “Maar nu de prijzen omhoogschieten door de komst van private equity zie je ook eigenaars van in de 30 en 40 verkopen.”
Gamechanger in Zweden was Aspia, de naam die IK gaf aan de voormalige accountancy-afdelingen van KPMG en PwC. Jan: “Gekocht in 2018 voor 1,5 miljard kronen verkocht IK datzelfde onderdeel eind 2023 voor 6 miljard aan Vitruvian Partners, een Britse private equity-maatschappij. Vier keer zoveel, terwijl de omzet met 1 miljard kronen stabiel was gebleven. Sindsdien is de waardering van accountancykantoren in ons land veranderd.”
“Heel wat mensen gingen weg en richtten hun eigen kantoor op. Daardoor nam het aantal kantoren in een consoliderende markt bizar genoeg toe.”
Multiples hoger dan vroeger
“Stel dat je daarvoor een kantoor had met een omzet van 1 miljoen euro en een EBITDA van 200.000. De waardering lag vroeger tussen de 600.000 en 1 miljoen euro, 3 tot 5 keer je EBITDA. Dat geld kon je in een paar jaar zelf verdienen, dus verkochten velen niet. Na de overname van Aspia veranderde de teneur, omdat iedereen wist dat de multiples omhoog waren gegaan.”
Jan schat dat de accountancymarkt in Zweden vandaag voor 25 à 30% geconsolideerd is. “Ik zie dat oplopen tot de helft of zelfs 60%. Vroeg of laat krijgen eigenaars een aanbod dat ze niet kunnen weigeren. Twee derde van de kantoren heeft nog altijd minder dan 10 medewerkers. Groei je daarboven, dan staat de private equity aan je deur.”
“Twee derde van de kantoren heeft nog altijd minder dan 10 medewerkers. Groei je daarboven, dan staat de private equity aan je deur.”
Jonge eigenaars zijn de uitdagers
Zweedse kantoren werken nog zeer traditioneel, zegt Jan. “Manueel data ingeven is eerder regel dan uitzondering. Na overname moet hun manier van werken vaak veranderen, maar dat kost tijd. Natuurlijk wil de private equity-maatschappij haar investering terugverdienen, en dus gaan de prijzen voor de klanten omhoog.”
“Daar ligt een kans voor de kleinere kantoren die nog zelfstandig zijn, met jongere eigenaars. Zij zijn vertrouwd met technologie en kunnen goedkoper hun dienstverlening aanbieden. Zo dagen ze geconsolideerde kantoren uit.”
“Behalve een hogere prijs zien we ook dat de vertrouwensband na een overname voor een stuk verloren gaat. De voormalige partners verlaten meestal het bedrijf, maar het is net met hen dat de klanten een vertrouwensband hebben. Een deel gaat daarom op zoek naar een andere accountant: een die goedkoper is en weer een meer persoonlijke relatie aanbiedt.”
“Zweden is een groot land maar telt maar 10 miljoen inwoners. Wij houden ervan om onze accountant te kennen en hebben een groot vertrouwen in hem. Net die band staat vandaag onder druk.”
“De voormalige partners verlaten meestal het bedrijf, maar het is net met hen dat de klanten een vertrouwensband hebben.”
Gezocht: de betaalbare dierenarts
Wat de prijsstijging na consolidatie betreft, maakt Jan de vergelijking met de dierenartspraktijken in zijn land. “Een markt die in tien jaar voor meer dan de helft is geconsolideerd. Die consolidatie kost pakken geld: transactionele kosten, investeringen in technologie, HR … Elke dierenliefhebber weet: als het om je dier gaat, dan betaal je.”
“Alleen zijn de prijzen extreem gestegen. Een dier bezitten wordt enkel nog haalbaar voor de hogere inkomens. Als mijn kat z’n been breekt, kost me dat 7 tot 10.000 euro. Zelfs met een verzekering betaal ik duizenden euro’s zelf. Er zijn in Zweden nog wel dierenartsen die betaalbaar zijn. Alleen moet je er soms wat naar zoeken.”
“Het is echt niet eenvoudig om een traditioneel accountancykantoor om te vormen tot een modern. Van sommige zal dat nooit lukken.”
Veranderingen creëren frictie
Terug naar de accountancy, en naar een wat tegenstrijdige evolutie die Jan opmerkt. “Het is niet zo dat elk overgenomen kantoor van de nieuwe eigenaar z’n werking moet wijzigen. Veranderingen creëren frictie en veroorzaken uitval van medewerkers en klanten.”
“Dus laten nieuwe eigenaars een kantoor dat winst maakt soms gewoon ook verder werken zoals het gewoon is, ook al betekent dat bijvoorbeeld dat ze niet gaan digitaliseren. Het is echt niet eenvoudig om een traditioneel accountancykantoor om te vormen tot een modern. Van sommige zal dat nooit lukken.”
Waarom niet? “Als zowel de eigenaar als de medewerkers 60 zijn, en ze al 30 jaar op dezelfde manier werken, kun je dat bijna niet meer omgooien. Met ‘business as usual’ behoud je ook de vertrouwensband tussen het kantoor en de klanten, en blijven je medewerkers waarschijnlijk aan boord.”
“Ik spreek veel met private equity, en bizar genoeg kenden veel investeringsmaatschappijen de accountancy tot voor kort niet echt. Ze keken enkel naar de cijfers. Voor hen was een traditioneel, manueel werkend kantoor met een winstmarge van 30% evenveel waard als een modern, digitaal kantoor met dezelfde return. Al heb ik de indruk dat ze nu ook rekening beginnen te houden met hoe future-proof een kantoor is, en niet enkel met de winstgevendheid.”
“Kantoren gaan hoe dan ook digitaler en efficiënter werken. Daardoor zal minder volk nodig zijn, maar gaan die mensen wel meer verdienen.”
Minder volk dat meer verdient
Meer en beter gebruikmaken van technologie is volgens Jan ook dé oplossing om jonge mensen warm te maken voor de stiel. Al zal het totale aantal jobs wel afnemen. “Vandaag werken 25.000 mensen in de Zweedse accountancy. In 2030 zullen dat er nog 16 tot 18.000 zijn. Kantoren gaan hoe dan ook digitaler en efficiënter werken. Daardoor zal minder volk nodig zijn, maar gaan die mensen wel meer verdienen.”
“Jonge mensen kiezen nu sneller voor een technologiebedrijf, waar de lonen veel hoger liggen. En dat terwijl ze in de accountancy lange uren kloppen. Dat heeft uiteraard weer te maken met die lage digitalisatiegraad. En 80% van de kantoren hanteert een uurtarief. Ook dat past volgens mij niet meer bij het accountancykantoor van de toekomst.”
Middelgrote kantoren zullen op termijn wellicht verdwijnen, denkt Jan. “Uiteindelijk gaat het om geld. Krijg je een aanbod dat niet te weigeren valt, dan neem je dat aan. Dat is zo in Zweden, en daarbuiten.”
