Ze leiden de accountants van morgen op. Maar wie zijn de opleidingshoofden en docenten accountancy-fiscaliteit in onze Vlaamse hogescholen? In de reeks 'De Accountancyklas' geven we ze samen met Accountants Academy een stem.
Thomas Heynderickx, opleidingshoofd accountancy-fiscaliteit Karel de Grote (KdG) Hogeschool Antwerpen
Als master economische wetenschappen werkte Thomas eerst op de studiedienst van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. “Een totaal andere sector, al was ik ook daar bezig met financiële analyse. Ik heb altijd gezocht naar jobs met een maatschappelijke impact.”
Intussen had Thomas bij het Centrum voor Volwassenenonderwijs in Sint-Niklaas z’n passie ontdekt: lesgeven over accountancy. “Negen jaar geleden ben ik gestart als docent bij Karel de Grote. En zes jaar geleden, op m’n 29ste, werd ik opleidingshoofd accountancy-fiscaliteit. Ik geef zelf ook nog twee vakken: financieringstechnieken en financiële analyse.”
“Buitenstaanders onderschatten hoezeer accountants zich maatschappelijk betrokken voelen, zeker nu ondernemers door het personeelstekort bij de kantoren uit de boot dreigen te vallen.”
Accountants zijn sterk betrokken
“Op onze school bieden we naast de bacheloropleiding ook twee postgraduaten aan: tax & accountancy management en gecertificeerd tax accountant. Tot slot hebben we een micro-credential assistent-accountant voor zij-instromers zonder voorkennis.”
Vanuit z’n functie heeft Thomas regelmatig contact met accountancykantoren. “Wat ik ervaar, is een enorme betrokkenheid. Ondersteuning, toelichting, een gastcollege: ik heb nog nooit een nee gekregen. Uiteraard speelt de schaarste aan medewerkers een rol, er is een economisch belang om goed samen te werken. Maar ik ervaar dat vooral als oprecht.”
“Buitenstaanders onderschatten hoezeer accountants zich maatschappelijk betrokken voelen, zeker nu ondernemers door het personeelstekort bij de kantoren uit de boot dreigen te vallen. Dat moet nog meer benadrukt worden: de accountant is broodnodig om ons economisch weefsel intact te houden en ondernemers te begeleiden en te behoeden voor problemen.”
Het woord is gevallen: personeelstekort. En hoe graag hij het ook zou willen, Thomas kan niet zeggen dat er in juni honderden accountants afstuderen aan de KdG. “Vorig jaar waren het er 43. Dit jaar iets meer. Wij zijn al blij met vijf extra afgestudeerden, voor de sector is dat peanuts, dat weet ik.”
“Toen ik de CEO van een accountancygroep vertelde hoeveel studenten bij ons afstuderen, zei hij me dat hij ze allemaal kon aannemen. Het tekort is immens, en blijft dan nog voor een stuk onder de waterlijn, omdat kantoren niet al hun vacatures bekendmaken.”
“Ik vind dat de overheid hier te weinig aandacht aan schenkt, in vergelijking met bijvoorbeeld de schaarste aan verpleegkundigen en leerkrachten. Ook bijzonder relevante jobs uiteraard, maar we kunnen moeilijk opboksen tegen de aandacht die zij krijgen.”
ITAA-ambassadeurs
Er zijn wel goeie initiatieven, zegt Thomas. “Neem de campagne Accountants Van Morgen. Of zoiets werkt? Qua instroom is het te vroeg om daarover te oordelen. Je moet zo’n inspanning voor langere tijd volhouden.”
Wat Thomas wel merkt, is een positievere sfeer op de KdG-infodagen voor accountants in spe. “Sinds twee jaar ondersteunt het ITAA ons daarin, met de ITAA-ambassadeurs. Jonge, enthousiaste accountants die hun zaterdag vrijmaken. Ik weet dat het ITAA bij sommigen een nogal administratieve connotatie heeft, om het zo uit te drukken. Maar het helpt als de officiële federatie promotie ondersteunt richting studiekiezers en hun ouders.”
“Wij zijn al blij met vijf extra afgestudeerden, voor de sector is dat peanuts, dat weet ik.”
“Als wij vanuit Karel de Grote zeggen dat het een interessante job is met werkzekerheid, zijn wij uiteraard onze opleiding aan het verkopen. De aanwezigheid van het ITAA geeft dat verhaal een zeker sérieux.”
“Op onze infodag tonen we ook de filmpjes van Accountants Van Morgen. Dankbaar materiaal, want de accountancy kun je niet makkelijk visueel voorstellen. In tegenstelling tot de sportrichting kunnen we onze infodag niet in een sporthal houden.” (lacht)
Zij-instromers nemen toe
“Meer dan vroeger richten we ook onze pijlen op zij-instromers. Zo leggen we niet al onze eieren in de mand van de studiekiezers, want die alleen gaan het tekort onmogelijk opvullen.”
“En de zij-instromers nemen toe, weliswaar bescheiden. Zeker ons postgraduaat tax & accountancy management doet het goed. Dat mikt op economische en juridische bachelors en masters die de sprong willen wagen naar een accountancykantoor.”
“Mensen met een prima basisopleiding die nog nooit een btw-aangifte hebben gezien of de vennootschapswetgeving enkel theoretisch uitgelegd kregen. Zo’n tussenopleiding kan hen het zelfvertrouwen geven om de stap te zetten.”
“Als ik de sector één tip mag geven: werp je netten breed uit.”
“De bereidheid van de sector groeit om voor zulke profielen open te staan. Vaak zijn het mensen die al in een kantoor werken en ’s avonds de opleiding volgen. In die combinatie geloof ik heel sterk: mensen snel aan het werk zetten en intussen hun technische vaardigheden bijspijkeren op kantoor en eventueel tijdens een extra opleiding bij ons.”
“Als ik de sector één tip mag geven: werp je netten breed uit. Mensen kunnen zich op een korte periode heel veel zaken eigen maken, zolang ze maar een goeie basisopleiding hebben gehad, niet bang zijn voor cijfers en analyse en als ook hun soft skills goed zitten.”
Software in de les en op het examen: een uitdaging
Een kritiek die je wel eens hoort, is dat de opleidingen de studenten niet altijd een realistisch beeld geven van hoe de job er vandaag uitziet. De ‘leukere aspecten’ – werken in krachtige softwareprogramma’s, advies geven aan ondernemers – zouden te weinig aan bod komen.
Thomas: “Ik geef toe dat het een enorme uitdaging is om software te integreren in onze lessen, en te evalueren tijdens examens. Daarvoor heb je uitgewerkte, geanonimiseerde praktijkcasussen nodig, aangeleverd vanuit de sector, en dat is bijzonder arbeidsintensief.”
“Het is al een paar keer gelukt, en ook al vaak mislukt, ondanks veel bereidwilligheid. Voor ons micro-credential heeft een accountant zo’n casus gemaakt. Maar we moeten dat nog meer doen, daar ben ik het zeker mee eens.”
“Alleen gaan we onze studenten nooit op elk programma kunnen voorbereiden. Er zijn er te veel en ze zijn te divers. Dé praktijk bestaat niet. Het is vooral belangrijk dat ze de manier van redeneren leren, zodat ze snel vertrouwd zijn met nieuwe tools.”
“Daarnaast heeft elk kantoor de verantwoordelijkheid om z’n starters – stagiairs of juniors – in te werken in de tools, afspraken en processen. Dat wordt hier en daar nog onderschat. Zeker als iemand overkomt van een ander kantoor: ook dan moet die intern opgeleid worden.”
Wat daarbij ook kan helpen, zijn de video’s van het online leerplatform Accountants Academy, waartoe studenten sinds dit jaar gratis toegang hebben. “Ideaal om leerinhouden te herhalen voor een stage of praktijkvak”, zegt Thomas. “De student kan zich hiermee ook specifiek focussen op één topic in het kader van een opdracht.”
Stage moet meer zijn dan inputwerk
“Lessen en gastcolleges over pakweg nieuwe regelgeving zijn soms heel theoretisch, omdat de praktijk ontbreekt. Bijvoorbeeld duurzaamheidsrapportering. Of de eerste lessen na de nieuwe vennootschapswetgeving. Pas de laatste jaren kunnen we dat concreter maken, omdat er meer praktijkervaring is. We zoeken constant naar manieren om theorie tastbaar te maken. Daarmee vang je veel beter de interesse van je studenten.”
Nog een opmerking van sommige afgestudeerden: hun stage kwam te laat, ze hadden liever vroeger in de opleiding al kennis gemaakt met het werkveld. “Onze bachelorstudenten doen pas in het derde jaar stage”, zegt Thomas. “We hebben overwogen om dat te vervroegen, alleen zouden ze dan vooral inputwerk moeten doen, waar ze weinig aan hebben.”
“In opleidingsadviesraden zit ik samen met accountants en we hebben het daar geregeld over. Zelfs in het derde jaar vragen kantoren nog veel inputwerk van onze stagiairs. Studenten leren dan meer bij als we tijdens praktijkvakken casussen simuleren, waar ze ook advies mogen geven. Voor hun motivatie is het positief als ze vroeg genoeg van die adviesverlening mogen proeven.”
“Op dat laatste aspect hebben we de voorbije jaren hard gewerkt. Soft skills zitten overal in de opleiding. En we werken daarvoor samen met kantoren: de accountant speelt de klant en de student de accountant. Dat zijn simulaties in een veilige omgeving, het blijven jongens en meisjes van 20, 21 jaar. En, hoor ik van alumni, eens ze starten bij een kantoor moeten ze toch nog wel wat geduld hebben voor ze advieswerk mogen doen.”
Veerkracht van jonge mensen vergroten
Hoe je met de jongeren van vandaag omgaat? Aan mentaal welzijn wordt meer aandacht besteed dan ooit. Thomas: “Studenten vragen dat zelf ook. Omgekeerd hoor je soms kritische geluiden uit de sector. Is de veerkracht bij jonge mensen niet zeer laag geworden?”
“Zeker is dat veel jonge mensen aangeven dat ze het moeilijk hebben. Voor een stuk is dat eigen aan de leeftijd, denk ik. Hebben ze vandaag meer mogelijkheden om dat te uiten? In elk geval: we verwachten van onze docenten dat ze voldoende aandacht schenken aan mentaal welzijn, ook tijdens informele momenten. Een voordeel van wat kleiner geworden te zijn als richting is dat we onze studenten zeer goed kennen.”
Op het werk vindt ‘Gen Z’ een groepsgevoel belangrijk. “Thuiswerk heeft voordelen, maar jongeren verlangen naar een warm nest op het werk”, zegt Thomas. “Opvallend is dat ze gevoeliger zijn voor negatieve feedback. Je moet dat stapsgewijs opbouwen en zo hun veerkracht vergroten.”
Match je medewerker met de juiste klanten
Bijna alle studenten die na hun bachelor niet verder studeren, kiezen voor een accountancykantoor, zegt Thomas. “Maar al binnen het jaar is er een sterke uitstroom, merk ik op LinkedIn. Naar de boekhouding van een groot bedrijf of zelfs van een voetbalclub.”
“Om je junior te behouden, moet je volgens mij goed kijken welke klanten die graag begeleidt. Het voordeel van een accountancykantoor is de diversiteit aan klanten. En zelfs al doet je medewerker inputwerk: motiveer die door het ondernemersverhaal te vertellen achter de cijfers. Zodat die weet: wat doe ik en waarom.”
“Daar hebben wij zelf zeker nog werk: ook studenten moeten meer ondernemers zien. Ik ben op zoek naar accountants die samen met een klant naar ons willen komen en hun verhaal van a tot z brengen. Zonder schroom over de cijfers.”
“Om je junior te behouden, moet je volgens mij goed kijken welke klanten die graag begeleidt.”
Meer diverse accountants én klanten
Opvallend: bijna de helft van de studenten accountancy-fiscaliteit aan KdG heeft een migratieachtergrond. “Daarmee zijn we een van de meest diverse opleidingen aan onze hogeschool”, zegt Thomas.
“We trekken dan ook ambitieuze jongeren aan, mede getriggerd door de werkzekerheid en de verloning. Vaak zijn ze ondernemend. Overdag studeren en ’s avonds werken in de zaak van hun ouders of elders: zo iemand zou ik wel in m’n kantoor willen.”
“Die hyperdiversiteit is een van de sleutels om het tekort aan medewerkers op te vangen. Je kunt outsourcen naar het buitenland, maar er is ook een onbenut arbeidspotentieel in Vlaanderen. En in het onderwijs hebben wij een enorme verantwoordelijkheid om iedereen goed op te leiden.”
“Of de sector die diversiteit verwelkomt? Ik zie dat sterk groeien. Sommige kantoren hebben mogelijk nog een uitdaging wat de match met sommige van hun klanten betreft. Nu: ook onder hun klanten neemt de diversiteit toe. Dan is het een troef als je team divers is.”
Diversiteit op kantoor, zegt Thomas, betekent niet alleen mensen met een migratieachtergrond kansen geven. “Ik heb het dan ook over zij-instromers. Sommige accountants vergeten dat ze zelf jarenlang hebben kunnen bijleren. Ze hebben inputwerk gedaan, gezien hoe je van input naar output gaat. Ook al verloopt dat nu digitaal, ze hebben inzicht opgedaan. En dat heb je nodig, voor je advies kunt geven.”
“Meer mensen kansen geven betekent niet dat je de lat lager gaat leggen. Integendeel, in het brede onderwijsveld groeit – opnieuw – de consensus dat hoge verwachtingen noodzakelijk zijn. Gelukkig hebben wij die nooit gelost binnen KdG. Enkel als we allemaal hoge verwachtingen stellen, zullen studenten op een hoog niveau presteren.”
“Het is wel een uitdaging, voor ons in het onderwijs en voor de sector: hoe breng je mensen zonder voorkennis naar die hogere functies? Ze moeten daarbij sowieso een leercurve doorlopen, of dat nu op school gebeurt, op kantoor of bij allebei. Onze micro-credential is alvast een eerste stap, maar zeker geen eindpunt.”
“Thuiswerk heeft voordelen, maar jongeren verlangen naar een warm nest op het werk.”
Impact van AI? Afwachten
Hoe de toekomst van de accountancy eruitziet? “Je gaat altijd mensen nodig hebben die ondernemers begeleiden”, zegt Thomas. “Hoe de job in de toekomst zal heten, accountant of iets anders, weet ik niet. En wat de impact van AI wordt, kun je vandaag nog niet zeggen. Dat geldt niet alleen voor accountants. Hoe zal de job van een radioloog evolueren?”
“Het is in elk geval belangrijk om analytische profielen te blijven opleiden die communicatief sterk zijn. Iedereen, ongeacht je studies of job, moet klaarstaan voor verandering.”
“Dat is ook de uitdaging voor accountancykantoren: je moet bereid zijn om je opnieuw uit te vinden. Al denk ik niet dat het zin heeft om je daar op voorhand zorgen over te maken. Dat zal organisch gaan. Zolang je zorgt dat je mensen zich persoonlijk blijven ontwikkelen. En we geen vakidioten worden.” (lacht)
“Kijk, ik begrijp het geklaag over deadlines, alleen moeten we dat bij de juiste instanties doen. Laat ons lobbyen bij de minister van Financiën, maar extern mogen we niet zo negatief doen. Zodat jongeren een positiever beeld krijgen van de sector.”
“En we moeten heel veel inspanningen blijven doen om elke ondernemer aan een accountant te helpen. Dat is niet alleen de verantwoordelijkheid van de kantoren, ook de overheid moet dat ondersteunen, bijvoorbeeld met haalbare en meer flexibele deadlines.”
